Grote veranderingen beginnen vaak bij individuen die op kleine schaal andere keuzes maken. Wij noemen hen Rechtzoekers. We komen ze tegen in ons werk op andere continenten, maar ook in Nederland. We stellen ze graag aan je voor. Maak kennis met Jan-Willem Harwig, eigenaar van het duurzame merk +houtbaar.
Het is geen probleem om aan hout te komen, maar je moet het wel zien zitten om het te verwerken
‘Samen met mijn vrouw heb ik een paar jaar in Cambodja gewoond. Daar is veel illegale boskap; oerwouden zijn soms tot op de grond platgebrand. Als je dat een keer ziet, denk je: waar zijn we mee bezig? De reden erachter is dat we hier goedkope kozijnen en meubels willen. Zelf groeide ik op in een gezin waar hergebruik heel normaal was. Toen ik tijdens mijn studie de verdiepingsmodule renovatie-architectuur ging doen in Kopenhagen en leerde over het renoveren van oude gebouwen, raakte de passie van de docenten voor hout en hergebruik mij.'
'In Cambodja zagen we overal langs de kant van de weg hout liggen. Om daar iets tegen te doen, startte ik een sociaal bedrijf op waarbij we meubels maakten van dat afvalhout. Het leven is daar anders; de nood is hoog en er is grote behoefte aan goede en eerlijke werkgelegenheid. We leerden de jongens technische vaardigheden zodat ze geld konden verdienen voor hun eigen levensonderhoud en dat van hun gezin.'
'Als meubelmaker droom ik ervan dat mensen lang genieten van hout en dit materiaal weer gaan waarderen. En dat we hout weer gaan inzetten voor toepassingen waar nu bijvoorbeeld plastic voor wordt gebruikt. Hout wordt nog vaak als wegwerpproduct gezien. Ik wil het stukje handwerk terugbrengen in Nederland. Het is geen probleem om aan hout te komen, maar je moet het wel zien zitten om het te verwerken. Het is een materiaal dat leeft, dus het is bewerkelijk. Dat is het mooie eraan, maar het vraagt ook kundigheid. Je wilt niet dat een meubel bij een klant kromtrekt. Het is dus een uitdaging: hoe ontwerp je een product zo, dat het lang meegaat, functioneel is én dat je er als maker iets aan verdient?'
We kijken niet naar beperkingen, maar juist naar wat iemand wél kan
'In de bouw wordt hout vaak weggegooid, dus waarom zou je er dan zuinig mee omgaan? Tegelijkertijd is hout in de coronacrisis vijftig tot vijfenzeventig procent duurder geworden, waardoor het veel interessanter wordt om het her te gebruiken. Hout blijft doorgroeien. Het is anders dan plastic. Zelf ben ik niet tegen het kappen van bomen, maar het moet wel op een goede manier gebeuren. Ook voor de generaties na ons.’
‘Met +houtbaar willen we verschil maken door een leerbedrijf te zijn. Daarbij zoeken we hoe we ons productiebedrijf zo kunnen ombouwen dat mensen ongeacht hun ervaring kunnen meedoen. Hier houden we in onze ontwerpen rekening mee. Ons streven is om te werken met mensen tot wie de arbeidsmarkt een afstand heeft, in plaats van andersom. Bijvoorbeeld mensen die een burn-out hebben gehad. We kijken niet naar beperkingen, maar juist naar wat iemand wél kan.'
Duurzaam én een verhaal
'Uiteindelijk willen we hiervoor een productlijn opzetten. Werken als leerbedrijf vraagt veel van hoe je een product ontwerpt. Ik kan niet de makkelijke weg gaan. Als iemand hier komt werken en het niet overziet, is het voor mij geen goed product. Dat kost aandacht. Het is lastig om daarin dicht bij jezelf te blijven, je laat je snel meegaan in wat anderen doen. Maar het mooie aan onze werkwijze is dat een klant niet alleen een leefkeuken koopt, maar ook mensen de mogelijkheid geeft om (weer) mee te kunnen draaien. Hun aankoop is duurzaam én heeft een verhaal, waardoor ze met hun geld heel concreet een positief verschil kunnen maken.
Ik zie veel nood, en denk dat veel mensen zoiets kunnen gebruiken
Met ons bedrijf maken we meubels en keukens op een zo duurzaam mogelijke manier. We hergebruiken bijvoorbeeld hout van oude tafels die de kringloop niet verkocht krijgt. Daarnaast proberen we te werken met duurzaam en lokaal gewonnen hout, het liefst binnen een straal van vijftig kilometer. We werken circulair en proberen zo min mogelijk afval over te houden aan het productieproces. Zo kiezen we voor klassieke houtverbindingen in plaats van lijm.
In gesprek met de kringloop kwamen we erachter dat ze niet alleen moeilijk van oude tafels afkomen, maar ook lattenbodems blijven onverkocht. Mensen willen tegenwoordig liever een boxspring. Daar zoeken we nu een creatieve oplossing voor zodat het niet verbrand hoeft te worden en de grondstof niet vergaat.
Circulair werken gaat verder dan alleen het gebruik van duurzaam materiaal. Als het nodig is, kunnen onze producten ook weer uit elkaar gehaald worden, waardoor ze ook makkelijk aan te passen zijn als mensen erop uitgekeken raken. In de toekomst willen we gebruikte meubels terugkopen. Eigenlijk proberen we daarmee een beetje tegen de stroom in te gaan van wat nu normaal is: we stellen zo lang mogelijk uit dat het brandhout wordt.
Het is nu heel druk in de meubelbranche, dus je kunt veel werk hebben als meubelmaker. Maar dan kan het ook zijn dat de impact die we nu hebben ten koste gaat van bepaalde keuzes die we moeten maken. Ik kies er dus heel bewust voor om te blijven werken zoals ik werk.
Het motiveert mij het meest dat ik met ons bedrijf een plek kan bieden aan mensen die meer ruimte, tijd en aandacht nodig hebben. Het lijkt me heel tof als het uiteindelijk zo goed loopt dat mensen zich kunnen aanmelden voor een baan en dat we steeds de eerstvolgende kunnen aannemen. Deze vorm van open hiring kan goed in een productiebedrijf; je hoeft niet te kijken naar wat iemand in het verleden heeft gedaan, maar je kijkt juist naar wat iemand in de toekomst wil.
Ik hoop dat +houtbaar als leerbedrijf minstens honderd mensen tot zegen mag zijn. Dat ze er een salaris uit kunnen halen en voor zichzelf en hun familie kunnen zorgen. Ik zie veel nood, en denk dat veel mensen zoiets kunnen gebruiken. Het lijkt me tof als we daar iets in kunnen betekenen.’
Foto: Hannah Westra