Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne zijn er enorm veel mensen op de vlucht. Vorige week dinsdag meldde de VN-vluchtelingenorganisatie, UNHCR, dat het inmiddels om meer dan 2 miljoen mensen gaat. Tearfund biedt noodhulp waar dat kan. Zo bieden we hulp via het Christelijk Noodhulp cluster én via de hulporganisatie Integra uit Slowakije. Ivana Čorbová, projectcoördinator bij Integra, deelde met ons hoe er op dit moment alles aan gedaan wordt om gevluchte Oekraïners onderdak en ondersteuning te bieden via kerken in de regio.
Ik weet niet wat we zonder al deze kerken hadden moeten doen.
‘Ik ben nu op het kantoor in Bratislava, Slowakije. Ik hoop binnenkort richting de grens met Oekraïne te reizen, om te kijken hoe de situatie daar is. Momenteel ben ik vooral enorm druk met de vele hulpvragen die we van gevluchte Oekraïners ontvangen. Ik heb de taak om deze te verwerken en iedereen die hier aankomt te registreren. Er moet veel geregeld worden. Zo zorg ik ervoor dat er voor hen de eerste dagen onderdak is. Vaak hebben de gevluchte Oekraïners het plan om verder te reizen richting het westen en blijft het bij een tijdelijke opvang.
Op steeds meer plekken steken mensen de grens met Slowakije of Polen over. In ben geschrokken van de aantallen die ik voorbij hoor komen. Gelukkig werken we met een groot netwerk aan kerken samen. Zij zijn in deze regio’s actief en kunnen directe hulp bieden. Ik weet niet wat we zonder al deze kerken hadden moeten doen. Zij kunnen niet alleen snel handelen, ze zorgen ook regelmatig voor tijdelijk onderdak door hun zalen en vergaderruimtes beschikbaar te stellen.’
Tijdens het gesprek deelde Ivana over haar ontmoeting met Sofia, die op de ochtend dat de oorlog uitbrak besloot te vluchten. Ivana: ‘Eind februari ontmoette ik Sofia. Ze was vanuit Oekraïne op de vlucht naar Polen en maakte een tussenstop in Slowakije. Ze heeft één nacht in Slowakije geslapen. De kerk bood haar onderdak, dicht bij de grens, zodat ze de volgende dag weer verder kon reizen. Ik moest die ochtend naar Polen en heb Sofia met mij mee laten rijden. De reis duurde twee uur. Er was zo dus veel tijd om met haar te praten.
Sofia vertelde me over de ochtend van 24 februari, de dag waarop de oorlog uitbrak. Ze werd die ochtend om 06.00 uur gewekt door twee bommen die in de buurt van haar appartement vielen. Ze vertelde hoe erg ze in paniek was op dat moment. In nog geen half uur tijd heeft ze een tas ingepakt met de nodige spullen en is ze vertrokken. Ze moest zich haasten naar Oezjhorod, waar een bus klaar zou staan die haar over de grens naar Slowakije zou brengen. Dat is haar uiteindelijk gelukt.
Die reis heeft ze met de auto afgelegd. Bus- of treinkaartjes waren niet meer beschikbaar. De voorganger uit de plaatselijke kerk bood haar aan met hem mee te rijden. Ze hebben samen zo’n 40 uur over de reis gedaan. Dat is ontzettend lang. Normaal duurt de reus vanuit Kiev naar Oezjhorod tussen de 12 en 14 uur. Na haar aankomst in Oezjhorod is ze direct naar Slowakije vetrokken. Ik heb haar toen bij de kerk opgepikt en naar Polen gebracht. Op dit moment is Sofia in veiligheid. Haar appartement in Kiev is volledig verwoest, daar is niks meer van over.’
Vanuit alle kanten van het land is er toestroom.
‘In Oekraïne wordt er ongelooflijk veel werk verzet door alle vrijwilligers. Zij verzorgen op dit moment de distributie van voedsel en matrassen die vanuit Roemenië worden geleverd. Volgeladen vrachtwagens en auto’s worden uitgeladen in de opvangcentra in Ternopil en Chernivtsi. Eén van mijn Roemeense collega’s is Adi. Hij stuurt mij regelmatig updates voorzien van beeldmateriaal. Je ziet enorm veel mensen die wachten op verdere hulp. De twee opvangcentra zitten overvol, en dat geldt ook voor alle andere centra. Vanuit alle kanten van het land is er toestroom. Sinds de start van de oorlog werkt Integra voornamelijk met vrijwilligers. Nu komen we met het aantal vrijwilligers dat er is nog steeds veel handen tekort. We hebben er daarom voor gekozen mensen in dienst te nemen om zo toch de continuïteit van de hulpverlening te waarborgen.’
Integra en Tearfund zijn beiden lid van het internationale netwerk Integral Alliance. De noodhulp die Integra biedt loopt op dit moment via twee vluchtelingencentra in West-Oekraïne. Eén van deze centra staat in Ternopil, de ander in Chernivtsi. De verwachting is dat, op termijn, ook hier de veiligheidsrisico’s te groot zullen worden. Er zal dan worden gekeken naar alternatieve opvang- en distributielocaties.
De steun van de kerk in deze zoektocht naar geschikte locaties is onmisbaar.
‘Dat betekent dat we snel moeten kunnen schakelen en daar zijn we als Integra toe in staat. We zorgen dat er nieuwe locaties zijn waar opvangcentra kunnen worden opgezet. De steun van de kerk in deze zoektocht naar geschikte locaties is onmisbaar. Afgezien van de veiligheidsrisico’s merk ik dat de opvang in Oekraïne zelf al voor veel onrust zorgt. Er is één ding dat veel Oekraïners het liefst willen, en dat is het land verlaten. De meeste mensen voelen zich onveilig zolang ze nog binnen hun eigen landsgrenzen zijn. Tegelijk realiseren de Oekraïners zich dat het overgrote deel van hun bevolking, wanneer dat kan, in Oekraïne zal blijven.’
‘We blijven ons voor nu richten op het leveren van voedsel en goederen vanuit Slowakije en Roemenië aan Oekraïne. Onze hulp en ondersteuning is hard nodig. De winkels daar zijn grotendeels leeg en er is amper nog wat te verkrijgen. Vandaag sprak ik het transportbedrijf waar we mee samen werken. We hebben met hen afgestemd dat we vanaf nu ook vrachtwagens met goederen naar Oezjhorod en Tsjernivtsi sturen. We blijven letterlijk naar nieuwe wegen zoeken om hulp te bieden. Ik heb het volste vertrouwen in hun betrokkenheid en inzet van de vrijwilligers en kerken waar we mee samenwerken.’
Beeld: Jana Čavojská