Na een treintour met een vriendin met Aziatische roots, kwam Mira's dochter woedend thuis. Het zette onze Tearfund-collega aan het denken over het Week van gebed-thema: 'Doe goed, zoek recht.' Mira: 'Recht doen komt je niet aanwaaien.'
Onlangs kwam mijn dochter verontwaardigd thuis nadat ze samen met een vriendin een dagje door Nederland toerde met de trein. (Lang leve de Ov-studentenkaart!) Haar vriendin heeft Aziatische roots en tot grote verbijstering van mijn dochter maakten willekeurige mensen gedurende de dag totaal ongepaste opmerkingen over de afkomst en het uiterlijk van haar vriendin. ‘Waar slaat dat op, mam? Wat bezielt deze mensen?’, riep ze gefrustreerd uit. ‘Waarom doen ze niet normaal?’
In de Bijbel gaat goed doen vaak over recht doen aan de ander
Ik moest hieraan denken toen ik nadacht over de tekst uit Jesaja 1:17 ‘Leer goed te doen, zoek het recht, houd tirannen in toom, kom op voor wezen, sta weduwen bij.’ Deze Bijbeltekst staat centraal in de Week van gebed. Ik bleef hangen bij het goed doen en het recht zoeken. De Bijbel spreekt vaker over goed doen en dan meestal ook in de context van recht doen aan de ander.
Het raakte me toen mijn dochter uitriep dat we normaal moeten doen
Het raakte me toen mijn dochter uitriep dat we normaal moeten doen. Het zou normaal moeten zijn om recht te doen. Niet het idee dat we dan iets extra’s doen, iets goeds. Het zou de norm moeten zijn om recht te doen in de maatschappij. Vaak denken we dat onze maatschappij ook zo is vormgegeven, dat er recht heerst.
Toch ervoer mijn dochter die dag iets anders. Zij merkte dat er door al die opmerkingen onrecht aan haar vriendin gedaan werd. Het raakte me ook omdat ik zelf ook graag grapjes en opmerkingen maak tegen mensen. Maar wat vind ik grappig wat wellicht voor de ander helemaal niet grappig is? Hoe pleeg ik dan dus onrecht naar de ander?
De Week van gebed voor eenheid van christenen is een internationale gebedsweek die geboren is uit het verlangen naar christelijke eenheid. De Week van gebed 2023 moedigt kerken aan om goed te doen en recht te zoeken. Bijzondere aandacht is er voor de verdeeldheid die veroorzaakt wordt door het onrecht van ongelijkheid en racisme.
Die opmerking viel terecht verkeerd
Goed leren doen vereist dat we ervoor open staan om eerlijk naar onszelf te kijken, staat in het reflectieboekje van de Week van gebed. Durf je eerlijk naar jezelf te kijken als je hoort over zo’n ervaring van deze vriendin, zo’n meisje? Wat denk jij? Wat heb jij afgelopen jaren gezegd, waar of over wie heb je grapjes gemaakt? Een paar jaar geleden, toen de Zwarte Pieten-discussie echt op gang kwam, hadden we in onze gemeente ook een incident met een opmerking die -terecht- verkeerd viel.
Het gaat niet om wat jij vindt
Ik weet nog dat ik het wel vervelend vond, maar eigenlijk vond ik dat we het niet groter moesten maken dan wat het was: een ongelukkig grapje. Pas in de maanden erna begon ik iets te zien en te ervaren van de diepte van de kloof. Ik krijg nóóit een opmerking over wie ik ben. Sommige mensen krijgen ze ieder jaar weer, of zelfs dag in dag uit, overal en altijd: zo vernederend!
Je hiervan bewust worden is essentieel om de ander recht te kunnen doen. Essentieel is om vervolgens naar jezelf te kijken en tegen jezelf te zeggen dat het niet gaat om wat jij vindt. Door open te staan en te luisteren naar de ander. Zonder ‘ja maar’, zonder te gaan vergoelijken, verdedigen of te bagatelliseren. Schoon te luisteren.
Laat je eigen ideeën en rechten los en hoor wat de ander ervaart
Vaak hoor je dat als het gaat over 'Black lives matter', mensen direct ertegenover zetten dat 'All lives matter'. En natuurlijk is dat waar. Niet alleen in onze ogen, maar ook in Gods ogen. Maar daar gaat het niet om bij Black lives matter. Het gaat hierbij om onrecht wat je ondergaat doordat je een andere huidskleur hebt. Wil je dan in de spiegel te kijken en tegen jezelf zeggen dat het nu even niet om jou, maar om de ander gaat? Laat je je eigen ideeën en rechten los en hoor je wat de ander ervaart? Wil je schoon luisteren?
Op die manier ruimte te geven aan de ander is een vorm van recht doen.
Recht doen komt niet aanwaaien; het vraagt een actieve houding
Er staat in de Bijbeltekst: 'Zoek het recht'. Dat is een actieve houding, blijkbaar komt het niet aangewaaid, maar moet je je best doen. Je moet het zoeken. En ik denk dat daar een sleutel ligt. Door te zoeken, actief op zoek te gaan naar de ander, leer je de ander kennen. Weet je wat er speelt in het leven, waar de knelpunten liggen, waar de overeenkomsten zijn? Wil je ontdekken wat je van de ander leert, waar je samen van geniet?
Om dat te ontdekken zul je buiten je kringetje en comfort zone moeten gaan. Pak eens een ander soort boek, lees buiten je eigen cultuur, opvatting en religie. Luister eens naar muziek of podcasts die je zelf niet zo snel zou uitkiezen. Kijk naar ander soortige series op Netflix… En ontdek de ander op die manier. Het vergroot je blik en je hart.
Zelf werk ik sinds twee jaar bij Tearfund. Wij komen op voor mensen in de marge. Tearfund stimuleert hen om zelf op te staan uit armoede en onrecht. Ik merk dat hierdoor mijn bewustwording rondom recht en onrecht is gegroeid. Ik herken het als ik de Bijbel lees, om me heen kijk, boeken lees en video’s bekijk. Het heeft mijn leven en blik verrijkt en mijn liefde voor mensen groter gemaakt.
Tijdens deze Week van gebed wordt in veel kerken gezamenlijk gebeden tegen onrecht. Wil je meebidden, lees dan onderstaand gebed biddend mee. Het is overgenomen uit het reflectieboek (dag 3):
Genadige en liefhebbende God,
verruim onze blik, zodat wij de missie zien
die wij als christenen delen,
om iets te tonen van de gerechtigheid
en liefdevolle vriendelijkheid van uw koninkrijk.
Help ons onze buren te verwelkomen zoals uw Zoon ons welkom heette.
Help ons vrijgeviger te zijn als wij getuigen van de genade
die U ons schenkt.
Door Christus onze Heer. Amen.