Afbeelding
Verhaal
10 maart 2021
Minella zoomt in… met Laila Ait Baali
Als vrouwen en mannen gelijkwaardig zijn, is dat voordelig voor de héle samenleving. Waarom verslechterde de positie van vrouwen het afgelopen jaar dan wereldwijd – zelfs in Nederland? Tearfund-directeur Minella van Bergeijk vraagt het aan Laila Ait Baali, directeur van genderplatform WO=MEN. “Ook in Nederland zijn we er nog lang niet.”
Minella: “Overal ter wereld waar we als Tearfund werken met communities, komen we kwetsbare vrouwen tegen met lang niet dezelfde rechten als mannen.”
Laila: “Wij praten liever niet over kwetsbare vrouwen, maar over vrouwen in kwetsbare posities. Want vrouwen zijn sterk en hebben een ontzettende veerkracht. Vrouwen willen niet zielig gevonden worden, maar eisen gewoon gelijke kansen. Het is hun omgeving die hen een bepaalde rol toebedeelt, waar zij het niet mee eens zijn. Wij willen jonge meiden en vrouwen die onrecht en ongelijkheid aankaarten ondersteunen. We zeggen niet wat ze moeten doen of wat ze nodig hebben, want dat weten ze zelf veel beter. We proberen alleen de voorwaarden te scheppen, zodat zij de verandering die ze willen zien, mogelijk kunnen maken.”
Er is nog nergens ter wereld volledige gendergelijkheid
Minella: “Covid-19 bleek de vrouwenrechten niet goed te doen, ontdekten we toen we in december onderzoek deden onder onze partners wereldwijd.”
Laila: “Er is nog nergens ter wereld volledige gendergelijkheid, blijkt uit onderzoek van de Verenigde Naties. Vaak is de man de kostwinnaar en als er kinderen komen, zorgen vrouwen daar veel vaker voor. De coronacrisis heeft de structurele ongelijkheid pijnlijk zichtbaar gemaakt. Nu in veel gezinnen de financiële zekerheid wegvalt en mannen gefrustreerd thuiszitten, neemt het geweld tegen vrouwen toe. En omdat vrouwen 24/7 zitten opgesloten met hun geweldpleger, wordt er ook minder aan de bel getrokken bij hulplijnen. Dat zag je in Italië en Frankrijk, maar helaas ook in Nederland. Bij huisartsen en apotheken werden codewoorden afgesproken, zodat vrouwen alsnog hulp konden inschakelen.”
Minella: “Ik was in de veronderstelling dat we in Nederland relatief gelijk leven.”
Laila: “Op papier is het in Nederland ontzettend goed geregeld, maar er is nog steeds een loonkloof tussen mannen en vrouwen. Als een vrouw in Nederland niet werkt, dan zou dat haar eigen keuze zijn. Als je dieper graaft, zie je dat die keuze niet altijd vrijwillig is. Vrouwen in leidinggevende functies worden gevraagd hoe ze dat combineren met hun gezin, terwijl die vraag niet aan mannen in diezelfde functies wordt gesteld. Sinds de coronacrisis zijn de zorgtaken nog meer op de schouders van vrouwen komen te liggen. En ook in Nederland is geweld tegen vrouwen een structureel probleem. Volgens de Gender Equality Index doen we het wat betreft vrouwenrechten en gelijkheid steeds slechter, in vergelijking met andere Europese landen.”
Minella: “Wat houdt een maatschappij dan tegen om te groeien naar gendergelijkheid?”
“Dat begint al met bepaalde normen en waarden over mannelijkheid en vrouwelijkheid. Jongens wordt van kleins af aan geleerd om stoer te zijn en niet te huilen. Ze horen dat ze best de baas mogen spelen. Aan meisjes worden juist zorgtaken toebedeeld en hen wordt aangepraat dat ze lief moeten zijn. . In sommige Latijns-Amerikaanse landen heerst een enorme machocultuur. Mannen zien hun vrouw als eigendom, waar ze mee mogen doen wat ze willen. Als een relatie stukloopt, worden vrouwen doelbewust vermoord, onder het mom: ‘Als ik haar niet kan hebben, kan niemand haar hebben.’ Die zogenoemde femicide neemt de afgelopen jaren sterk toe.”
Telkens als vrouwen of minderheden vocaler worden en meer rechten eisen, is er een groep mensen die traditionelere waarden in ere wil herstellen.
Minella: “Hoe kan zoiets nou toenemen, als de situatie daarvoor beter was?”
Laila: “Eigenlijk is het een golfbeweging. Telkens als vrouwen of minderheden vocaler worden en meer rechten eisen, is er een groep mensen die traditionelere waarden in ere wil herstellen. Ze willen de rechten die vrouwen hebben verworven terugdraaien, zogenaamd ten goede van de samenleving. Je zou kunnen zeggen: de terugslag die je nu ziet, is het resultaat van het feit dat een grotere groep die niet behoort tot het centrum van de macht vocaler wordt.”
Minella: “Alsof het achteruitgang betekent, wanneer mannen en vrouwen gelijker worden. Waar komt die angst vandaan?”
Laila: “Degene met privileges is ervan overtuigd dat het zijn recht is, dat hij niet wil opgeven. Dat kan gaan om gender, maar ook om religie. We zien bijvoorbeeld dat de lobby vanuit het Vaticaan of de Islam heel sterk kan zijn. Zij willen dat landen zelf invulling moeten kunnen geven aan gelijkheid. Of ze komen alleen op voor traditionele gezinnen, wat een sterke stem tegen de LHBT-gemeenschap is. In Rusland is geweld tegen vrouwen in plaats van een nationale aangelegenheid, nu een privéaangelegenheid geworden, op verzoek van de orthodoxe kerk. De overheid kan er dus niets meer van zeggen.”
Minella: “Dat is een enorme stap terug. Zie je naast deze negatieve impact van religie, ook de waarde van religie?"
“Zeker. In Marokko zeggen religieuze leiders dat uithuwelijking van jonge meisjes moet stoppen. In Kenia zie je dat vrouwenverkrachting bespreekbaar wordt gemaakt en dat dit vanuit religieuze leiders wordt gesteund. Er zijn nou eenmaal veel landen waarin religieuze instanties een grote stem hebben, dus religie kan een enorme veranderkracht zijn. Als je echt resultaten wilt behalen, dan zal je dat moeten doen via de religieuze leiders die wél staan voor gelijkheid en gelijke kansen.”
Minella: “Jij bent zelf ook gelovig; wat betekent dat voor jou als directeur van Wo=men?"
Laila: “Ik ben inderdaad overtuigd moslima, in een samenleving waar dat niet de norm is. Soms is dat lastig, zeker sinds 9/11. Daarom voel ik een soort innerlijke drive om op te komen voor mensen die zichzelf willen zijn, ongeacht wat de meerderheid daarvan vindt. We zijn in Nederland enorm bevoorrecht. Als je het goed hebt, geeft dat een grotere verantwoordelijkheid om mensen in nood te helpen.”
Minella: “Ik ben benieuwd… Werken hier bij Wo=men alleen vrouwen, of ook mannen?”
Laila: “We proberen hier ook divers te zijn en hebben een man in ons midden. Wat we ook proberen, vooral vrouwen reageren op onze vacatures. Misschien omdat vrouwen denken: dit gaat vooral mij aan, terwijl mannen denken: dit gaat mij niet aan.”
Hoe gelijkwaardiger een samenleving is, hoe gelukkiger mensen zijn en hoe welvarender een land wordt.
Minella: “Terwijl wij in ons werk in communities wereldwijd zien dat op het moment dat mannen en vrouwen een gelijkwaardige positie hebben, dat gezond is voor iedereen.”
Laila: “Inderdaad. Hoe gelijkwaardiger een samenleving is, hoe gelukkiger mensen zijn en hoe welvarender een land wordt. Als de werk- en zorgtaken beter zijn verdeeld en vrouwen economisch zelfredzaam zijn, kunnen ze meer deelnemen in het economisch verkeer. Uit een rapport van McKinsey & Company blijkt dat volledige gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen een samenleving ontzettend veel geld oplevert. Jongens groeien op met het idee dat mannen ook zorgen, meisjes leren dat vrouwen ook leidinggevende functies op zich kunnen nemen.”
Minella: “Ligt daar ook niet ergens een sleutel: dat het belang van gelijkheid sterker benadrukt moet worden dan de roep om gelijkheid?”
Laila: “Ook, maar gendergelijkheid moet niet instrumenteel worden ingezet. Het is een mensenrecht. En we moeten ook benadrukken dat we niet tégen mannen en jongens zijn – daar wordt feminisme helaas ook mee geassocieerd – maar dat we de strijd mét mannen en jongens aangaan.”
Minella: “Het is niet wegduwen.”
Laila: “Zeker niet. Het is samen naar een gelijkwaardige samenleving.”
Podcastserie: Minella zoomt in
Je wil graag opstaan tegen onrecht. Maar hoe meer je inzoomt op onrecht, hoe ingewikkelder het lijkt. In deze podcastserie gaat Tearfund-directeur Minella van Bergeijk in gesprek met vooroplopers tegen onrecht. Om een scherper beeld te krijgen van hoe het écht zit en te ontdekken hoe het anders kan. Luister hier de podcast!
Afbeelding
Justice
Recht doen is voor ons een opdracht van God. Door te bouwen aan een beweging van rechtbrengers werken we aan verandering.
