Afbeelding
Verhaal
25 oktober 2021
‘Mensen willen een beetje protesteren en direct verandering zien’
René August is Anglicaans priester, woont in Kaapstad en werkt voor Tearfund Zuid-Afrika. Op zaterdagavond 30 oktober spreekt ze op The Justice Conference over ‘onze blinde vlekken in het brengen van recht en gerechtigheid’.
René, welke momenten zijn het meest bepalend geweest in jouw leven?
‘Toen ik nog een klein meisje was, is ons gezin onder dwang van onze grond verdreven. We waren met z’n achten en kwamen terecht in een driekamerwoning. Ik deelde mijn bed met mijn overgrootmoeder. Als ik wakker werd, zag ik haar rechtop in bed zitten en hoorde ik haar hardop uit de Bijbel lezen. Al van heel jongs af aan hield ik heel veel van de Bijbel. Mijn zusjes wilden altijd schooltje spelen of vadertje en moedertje, maar ik wilde kerkje spelen!
Ervaringen binnen mijn familie en kerk zorgden ervoor dat ik al vroeg besefte dat je van Jezus kunt houden zonder het onderling eens te zijn. En ook dat de Bijbel geen gemakkelijk boek is om te lezen. Later ging ik de Bijbel bestuderen aan een interkerkelijke opleiding. De dialoog en het debat waren daar intensief en er waren mensen bij met wie ik het fundamenteel oneens was – toch kon ik de vrucht van de Geest in hun leven niet ontkennen. Ik leerde er zien hoe context en ervaring invloed hebben op wat je in de Bijbel leest. Iets dat me altijd heeft geïntrigeerd.’
Ik moest bijna overgeven van de stank
Al Gore
En toen ging ik in de binnenstad werken, waar mensen wonen met heel weinig macht en heel weinig toegang tot wat in de stad voor handen is. Eén moment herinner ik me nog goed: er woonde een man buiten onze kerk, het was winter en om zijn voeten droog te houden, stopte hij ze in plastic zakken in zijn schoenen. Er was iets aan de hand met zijn voeten; zijn voetzolen waren los gepeld en hij kon niet meer lopen. Rond die tijd was Al Gore, de toenmalige vicepresident van de Verenigde Staten, op bezoek in ons land. Hij kwam ook één van de projecten bezoeken waar onze kerk bij betrokken was. Toen de dag van het bezoek aanbrak, was die man er ineens met de vraag of ik zijn voeten kon schoonmaken? Ik dacht: “Dat kan ik nu echt niet, ik moet zo handen schudden met Al Gore, gast!” Maar ik zei: “Oké, ik doe het even gauw tussendoor.” Ik moest bijna overgeven van de stank van zijn voeten, maar een half uur later stond ik met diezelfde handen handen te schudden met Al Gore! Het was echt heel gek. En het riep de vraag op wat het betekent om een discipel van Jezus te zijn op dat moment, op die twee plekken, zonder de één te verkiezen boven de ander.’
Deze ervaringen waren vormend voor het ontwikkelen van je ideeën over de bril waardoor we de Bijbel lezen. Kun je daar wat meer over vertellen?
‘We hebben allemaal een bril op als we de Bijbel lezen. De conclusies waar we op uitkomen zijn het resultaat van de lens waardoor we lezen. Die gedachte kwam tot ontwikkeling toen ik deel uitmaakte van een groep Afrikaanse christenen uit vijftien landen. Wij besloten een lijstje te maken met de belangrijkste thema’s op het Afrikaanse continent. We kwamen uit bij acht thema’s en werden het eens dat we de Bijbel door die acht ‘brillen’ zouden lezen, acht jaar lang. De gelijkenis van de verloren zoon lezen door de bril van economie, of die van land, geografie of ruimtelijke rechtvaardigheid... - dat gooide de heleboel om.
En dan Genesis 1: de eerste plaats waar ons geestelijk gezag wordt gegeven, gaat het om het zorgen voor de schepping. Het is de bril. Het stond er altijd al, maar de bril schept voor mij de mogelijkheid om het wel of niet te zien, in het bijzonder die dingen die niet altijd vanzelfsprekend voor mij zijn.
Dus toen stelde ik de vraag ‘Wat zou me in de Schrift opvallen als ik de machtsvraag zou stellen?’ Ik begon met de Evangeliën: Jezus verstoort macht. Punt. De incarnatie (de menswording van Christus – red.) gaat over het verstoren van de macht. Door het leeghalen en belichamen van wat veracht is. Geografisch gezien in Palestina geboren, economisch gezien in armoede, godsdienstig gezien in het jodendom. Onder Romeinse bezetting. Belichaamd in een gehaat ras, met een bruine huid, als een vluchteling… en we zitten nog maar in het eerste hoofdstuk van de Evangeliën! Wie hebben het meeste baat bij het leven en de bediening van Jezus? Mensen in de marge van de macht.
Dus nu is bij het lezen van de Schrift mijn hamvraag: ‘Hoe beweegt de macht zich?’. Van welke A naar welke B? Van wie naar wie? Als een gevolg van het werk, het woord, de acties en aanwezigheid van God?’
Wat zou je aanraden aan iemand die dit idee wil onderzoeken, of zich er niet per se bewust van is dat zij of hij een vooringenomenheid meeneemt in het lezen van de Bijbel?
‘Ten eerste, besteed een beetje tijd aan het luisteren naar verschillende mensen die spreken over wat de Bijbel wel en niet is. Want wat jij over de Bijbel gelooft, bepaalt hoe je die benadert. De Bijbel is niet één boek, maar geeft zelf toe dat het minstens uit 66 boeken bestaat. Die we niet kunnen benaderen als een antwoordenboek of een set richtlijnen. Deze boeken zijn van verschillende genres en voor elk genre geldt dat je zijn integriteit dient te respecteren. Hoe kan het dat dit boek – dat voor meer dan één derde uit poëzie en muziek bestaat - ons zo krachtig vormt en transformeert? Er zit geschiedenis in en apocalyptische literatuur. Er zijn vier evangeliën, waarbij we graag de aandacht vestigen op de eenheid ervan, van wat ze allemaal gemeen hebben. Maar er zitten ook stukken in die niet overeenkomen! Dit zijn vier verschillende perspectieven op wie Jezus is en ze zijn niet in strijd met elkaar. Samen proberen ze voor het complete perspectief te zorgen op die Ene.
Ten tweede, kies een bril. Maar houd in de gaten dat het slechts een bril is, die ons helpt te zien. En dat je dus van bril kunt wisselen. Realiseer je dat de bril je helpt, omdat het je vooringenomenheid blootlegt. Kies daarna een andere bril waardoor je weer iets anders leert.
We zijn verslaafd aan resultaten
De aandacht voor Black Lives Matter in de Verenigde Staten heeft internationaal voor een enorme beweging gezorgd. Hoe zou je christenen willen aanmoedigen – en in het bijzonder westerse christenen – om te reageren op dit soort rechtvaardigheidskwesties?
‘Dit wordt gedeeltelijk ‘bemoeilijkt, denk ik, doordat we verslaafd zijn aan resultaten. Mensen willen een beetje protesteren en dan veranderingen zien – maar dat is niet jouw privilege. Als wij toelaten dat wij ontdaan worden van macht, is dat het privilege. Dat deed Jezus. Dat is de betekenis van het kruis: een waarlijke ontlediging van elke vorm van macht. Als je afstand doet van de macht, is dat een protest.
We moeten nadenken over de taal van Black Lives Matter. De meerderheid van de wereld is Aziatisch, niet zwart – en de etiketjes zwart en bruin zijn begrippen die specifiek in de Verenigde Staten zijn geworteld. Als ik in Azië zou zijn, zou ik niet “Black Lives Matter” zeggen, ook al zou ik dat menen. Ik zou gaan vragen wiens of wier leven doet er hier dan niet toe? Hun levens tellen ook mee. Begin je eigen campagne, maar koppel het aan het wereldwijde gesprek omdat het een wereldwijd gesprek is.’
Hoe hou je het vol om je te blijven inzetten voor rechtvaardigheid en gelijkheid als die weg echt lang en langzaam is?
‘Ik zie hoe God dat werk doet in de Bijbel en dat helpt me: God, die alles kan, brengt gerechtigheid – en toch is onrecht nog niet helemaal uitgeroeid. Dus misschien is uitroeiing niet het doel om je voor in te zetten. Misschien is het meer: de vaardigheid om in het nu te leven, aanwezig te zijn, betrokken, met integriteit en trouw. Dat is wat ik in de levens van al die mensen in de Bijbel zie. De schrijver van Hebreeën zegt, al deze mensen stierven voordat ze de vervulling zagen van wat hun beloofd was. Waarom? Omdat ze door het geloof leefden. Ik heb geen klein geloof, ik heb een groot geloof – dat groot onrecht ooit hersteld zal worden – maar ik hoef het niet te zien om het te geloven. Ik hoef het einde ervan niet te zien, omdat het mijn levenswerk is om te doen wat vóór me ligt – en daarin trouw te zijn.’
Bron: Tearfund Australië. Vertaling: Irene Plas, Limwierde Taaldiensten
Koop nu kaarten voor The Justice Conference 2021
Op zaterdagavond 30 oktober spreekt René August op The Justice Conference samen met vele andere topsprekers uit binnen-en buitenland. Koop nog snel een kaart via: www.justiceconference.nl
