Hoe verleen je humanitaire hulp in een gebied dat volledig ontwricht is?

Met welk uitdagingen hebben jullie nog meer te maken?

‘De gezondheidszorg is bijna volledig ingestort. Zo’n 40 ziekenhuizen en 450 gezondheidscentra binnen de Amhara-regio zijn beschadigd of geplunderd. Cijfers uit Tigray en Afar heb ik nog niet, maar de realistische verwachting is dat daar de situatie net zo schrijnend is. Door de enorme schade ontbreekt het ons aan medische instrumenten en middelen. Daarbij is het erg moeilijk om pakketten met primaire levensbehoeften over de grens bij Tigray te krijgen. De toegang is vaak geblokkeerd of de wegen zijn onbegaanbaar. De enige aanrijroute naar Tigray loopt van Semera naar Abala (Gelegen in de buurt van Mek’ele). Deze route is al sinds half december gesloten. Al ruim twee maanden wachten de slachtoffers op noodhulp die niet geboden kan worden.

Ook is er een tekort aan brandstof, iets dat uiteraard juist essentieel is voor onze transporten. Volgens OCHA is er wekelijks zo’n 200.000 liter brandstof nodig om het humanitair werk voort te kunnen zetten. Verder is er voor de humanitaire operaties in Tigray is 6 miljoen euro per week nodig. Als het gaat om goederen, zoals voedsel- en hygiënepakketten, dan zouden er wekelijks zo’n 100 vrachtwagens vol goederen moeten arriveren om degenen in nood te kunnen voorzien. De daadwerkelijke cijfers komen hier op dit moment niet eens bij in de buurt.

Ondertussen gaat het conflict gewoon door. De luchtaanvallen, uitgevoerd door de nationale overheid, zijn op dit moment aan de orde van de dag. Kort geleden nog, sprak ik een van onze stafmedewerkers uit Mek’ele. Hij moest tijdens ons gesprek een veilig onderkomen zoeken, omdat er drones boven de stad zweefden. Ook was er luchtafweergeschut actief. Twee mensen zijn hier bij om het leven gekomen. De droneaanvallen lijken nog niet te stoppen. In de afgelopen weken krijgen we bijna dagelijks meldingen binnen.’

Welke stappen worden er zoal gezet om toch veiligheid te garanderen?

‘Kort geleden hebben we als organisatie een berekening gedaan. Daaruit kwam naar voren dat 92 procent van onze stafmedewerkers op dit moment in gebieden werkt waar conflict gaande is. In totaal hebben we meer dan 1.400 stafmedewerkers in dienst. Zo ontstond er de noodzaak om in ieder geval twee mensen full-time in te zetten op het werken aan de veiligheid van onze stafmedewerkers. Daarnaast werken we nauw samen met UN-OCHA en met een aantal informele groepen die ons van informatie voorzien via Whatsapp, Signal of Telegram. Vaak is de informatie die we binnen krijgen onvolledig. Om een vollediger beeld te krijgen zetten we regelmatig in op de triangulatie van rapporten en informatie.

Het gaat er overigens niet alleen om dat we onze stafmedewerkers in het moment veilig houden. Het garanderen van veiligheid vraagt ook een grondige voorbereiding voor stafmedewerkers die erop uitgestuurd worden. Zo is er de mogelijkheid om in gesprek te gaan met een psycholoog voor mentale ondersteuning en psychologische eerste hulp. Ook zijn er counseling sessies die 1 op 1 worden gehouden.’

Als organisatie zijn jullie afhankelijk van steun van de nationale overheid, al staan jullie lang niet altijd achter hun handelen. Hoe ga je daar me om?

‘Dat is een lastige kwestie. De overheid is ook een van de strijdende partijen. Zij schenden mensenrechten en dat doen de andere partijen ook. We veroordelen daarmee dus niet alleen het handelen van de nationale overheid, maar ook het handelen van hun tegenstanders.

Daarbij zijn we inderdaad volledig afhankelijk van de overheid in het werk dat we doen, alleen al als het gaat om het verkrijgen van een visum of een werkvergunning. Beiden worden verstrekt door de overheid. Of denk bijvoorbeeld aan het afleggen van de reis naar Tigray, dat mag alleen als je daar toestemming voor hebt van de overheid. Bij bijna al het werk dat we uitvoeren is het ministerie van Buitenlandse Zaken of het ministerie van Vrede betrokken. Zelfs de Nationale Bank van Ethiopië behoort betrokken te zijn bij onze hulpacties.

Toch levert de samenwerking wel positieve resultaten op. Zo hebben we nu een programma lopen in Amhara waar we ondersteuning bieden aan zowel de ontwikkelingskant als aan de humanitaire kant. We kunnen hier 1,3 miljoen mensen van humanitaire hulp voorzien, dankzij goed lopende contacten met de lokale overheid, en dat is bijzonder. Dat komt denk ik vooral doordat we erg gebalanceerd zijn in ons werk; we leggen ons niet volledig toe op Tigray, waar hulpverlening al snel als politiek gekleurd wordt gezien, maar juist op de problemen in de regio’s eromheen, zoals Amhara. In samenwerking met Tearfund Nederland en EKHCDC (de lokale kerk, red.) konden we in Amhara ook een preventieprogramma rondom COVID-19 uitvoeren. Voor dit programma kregen we het volledige vertrouwen van de lokale overheid.’

Food for the Hungry verleent ook hulp door mensen een geldbedrag te geven, wat is daarin mogelijk nu er grote schommelingen zijn in voedselprijzen?

‘Normaal gesproken maken we geld over naar een lokale bank. Dat geld gaat dan van ons bankaccount bij de bank in Addis Abeba naar banken in verschillende regio’s. De begunstigden kunnen vervolgens het geld ophalen bij één van de distributielocaties. Op dit moment is er een groot tekort aan contant geld op deze locaties en mogen we maximaal 2 miljoen Ethiopische Birr (ongeveer € 35.000, red.) per week opnemen.

Als alternatief kiezen we er nu vaak voor om de producten die nodig zijn, voor bijvoorbeeld hygiënepakketten, te kopen op de lokale markt. Dat is goed mogelijk in Mek’ele. De markt hier is nog relatief levendig en bruisend. Tegelijk blijft de inflatie onnoemlijk hoog en ook in Mek’ele lopen we daar tegenaan. Alle producten die niet lokaal geproduceerd zijn, zijn eigenlijk niet te betalen. De vraag is veel groter dan de beschikbaarheid van deze producten en winkeliers verlenen geen krediet meer.

Natuurlijk blijven we de situatie goed monitoren. Mocht er iets veranderen of mochten er zich nieuwe mogelijkheden voordoen om toch geld te verspreiden, dan anticiperen we daar gelijk op. We willen altijd op de best mogelijke manier hulp verlenen.’