Slaat een christen andere waterputten dan een niet-christen? Door een discussie met studiegenoot Stef ging onze ambassadeur Jurjen ten Brinke nadenken over missie versus diaconie, woord versus daad. ‘Had Stef gelijk? Ja. En toch…’
Het was in het tweede jaar van mijn studie Tropisch Landgebruik aan de Wageningen Universiteit, dat ik stevige discussies had met jaargenoten. Het ging over de vraag of een christen die een waterput in Afrika slaat dat anders doet dan een niet-christen. Ik legde dan uit dat ik bij de oplevering van de put een verhaal over het Levende Water, Jezus, zou houden. (Jazeker, ik was nog maar kort zelf tot geloof gekomen en vol vuur!)
Mijn waterput is vast net zo goed als die van jou
En bovendien, vertelde ik, was het de liefde van Christus die mij dreef om dit te doen. Ene Stef, een toffe klasgenoot die overtuigd atheïst was, zei: ‘Oh, leuk. Nou bij mij is dat niet zo. Ik zou geen toespraak houden maar een feestje bouwen. En mijn waterput ziet er vast net zo goed uit als die van jou.’ Ik heb er lang over gedaan om te bedenken of hij gelijk had of niet. Conclusie: ja. En toch…
In mijn werkende leven mocht ik veel leren van christenen uit andere culturen, met name over het spanningsveld tussen ‘woord en daad’. Zelf heb ik daar niet zoveel mee: getuige-zijn is voor mij vooral ‘je christelijke leven leven’ en dat dóe je gewoon. Toch hielp het om later, met name in Afrikaanse context, te leren hoe dit theologisch te duiden is. Dan kom je op het begrip integral mission.
Integral mission brengt eenheid in het missionaire én diaconale
Integral mission wil eenheid brengen in het missionaire én diaconale dat we als christen te brengen hebben. Sociale gerechtigheid, het aanpakken van onrecht, ongelijkheid, uitbuiting (of dat nu over mensen of over de schepping als geheel gaat): het is een opdracht van iedere christen en van een kerk.
Het getuigenis over het koninkrijk van God hééft sociale consequenties, want we roepen mensen op hun levenswijze te veranderen. We erkennen tegelijkertijd dat dit niet in onze eigen kracht kan, dus stellen we mensen voor aan de genade van Jezus Christus. Die genade verandert ons van binnenuit. Het levert als het goed is in ieder geval op dat de kerk er weer toe doet, omdat ze zichtbaar is in de maatschappij.
Shalom: leven in al z'n volheid
In mijn werk in Amsterdam-Noord heb ik er wel lang over gedaan om dat alles in een ‘holistische aanpak’ bij elkaar te krijgen; dat is de Nederlandse term die er bij past. Het gaat hierbij om een leven waar je de theologische kaders in evenwicht brengt. Een woord wat dan vaak langskomt is shalom: leven in al z’n volheid.
Christenen zijn daarin niet van de wereld (immers: ze zijn burgers van een ander Koninkrijk), maar wel maximaal aanwezig in deze wereld. Ze belijden en beleven dat het volgen van Christus invloed heeft op álle terreinen van het leven; het is per definitie niet terug te brengen tot je eigen leventje. Door te leven vanuit de belofte van shalom (die in de toekomst helemaal werkelijkheid zal zijn) doe je mee in de verkondiging van het blijde nieuws; met woorden en in daden.
Een missionair hart hebben, betekent niet vooral over Jezus vertellen
Nee, je hoeft niet per se missionair te beginnen, maar als kerk moet je zorgen dat je een missionair hart hebt. Dat het je verlangen is dat mensen Jezus leren kennen en God ontmoeten. Een missionair hart hebben betekent niet dat je ook missionaire initiatieven moet starten waar het vooral gaat om ‘over Jezus vertellen’. Maar, het verlangen dat mensen veranderen is er. Met daarbij het besef dat echte dienstbaarheid, opoffering (jazeker!) een gevolg is van het feit dat Jezus door Zijn genade dat in je hart heeft bewerkt.
Ik ben buiten de Westerse wereld geen christenen tegengekomen die het verlangen níet hadden dat anderen volgeling van Jezus zouden worden. Tegelijk zag ik talloze diaconale initiatieven, nee: integrale initiatieven, waarbij een missionair verlangen reden was om ‘gewoon goed te doen’. Omdat dit waarde in zichzelf heeft.
Integral mission gaat over zijn, doen en zeggen
Integral mission gaat over ‘zijn’, over ‘doen’ en over ‘zeggen’. Dat is de reden dat deze term zo vaak voorbijkomt in het werk van Tearfund. Het is de vertaalslag van waar de profeet Jeremia ons toe oproept: ‘Bid tot de HEER voor de stad waarheen Ik jullie weggevoerd heb en zet je in voor haar voorspoed en vrede, want de voorspoed van de stad is ook jullie voorspoed’ (Jeremia 29:7).
Integral mission laat zien dat het Evangelie menens is. Dat de blijde boodschap consequenties heeft voor het alledaagse leven. Wat dat betreft kwamen we een paar jaar geleden met een groepje voorgangers tot de conclusie dat we het niet meer over ‘mission’ moeten hebben, maar over ‘life’: leven. Integral life. Het gaat over ons allemaal en het gaat vooral niet over ‘doen’, maar over ‘zijn’: een leven leven zoals het bedoeld is.
Godzijdank zijn er genoeg niet-christenen die zich fantastisch inzetten
Nog even dit: Godzijdank zijn er genoeg niet-christenen die zich fantastisch inzetten. Zoals Stef met zijn waterputten. Hoe dat theologisch precies zit, of je het onder Gods ‘algemene genade’ moet scharen omdat Stef ook naar Gods beeld gemaakt is, daarover verschillen de meningen. Wat ik wel weet is dat ik als christen in ieder geval geroepen ben dit te doen.
In mijn context in Amsterdam-Noord, met onze veelkleurige kerk Hoop voor Noord: ja, we doen ‘gewoon goed’, zoals een christen geroepen is te doen. Ja, ook als mensen geen christen worden blijven we hen dienen, van hen leren en met hen optrekken. Ja, we delen uit en lopen een extra mijl, zoals de Bijbel zegt. En ja, we gunnen iedereen een ontmoeting met Jezus. En dat weet je ook van ons, vroeg of laat. In die zin is er nooit een dubbele agenda. En je zult merken dat we je blijven liefhebben, ook als je níet wilt geloven.
Jurjen: voor iedereen die er niet genoeg van kan krijgen, deel ik hier nog de definitie van Integral Mission, zoals ze ook vaak door Tearfund en Micha International gebruikt wordt.
‘Integral mission of volledige (holistische) transformatie is de afspiegeling en manifestatie van het Evangelie. Het is niet simpelweg het gegeven dat Evangelisatie en sociale betrokkenheid naast elkaar moeten worden toegepast. Het is veel meer zo dat bij integral mission onze geloofsbelijdenis sociale consequenties heeft, omdat we mensen oproepen lief te hebben en berouw te tonen in álle gebieden van het leven. En onze sociale betrokkenheid heeft Evangeliserende consequenties, omdat we getuige zijn van de veranderende genade van Jezus Christus.’