Schiet uit je slof tegen armoede

Onredelijk en lelijk

Al snel roept mijn ratio mij tot de orde. Wat heb ik – of dat hongerige meisje ver weg – aan een woede-uitbarsting? Boosheid laat me vaak huilen en bevriest mijn tong. Gesteund door de middeleeuwse filosoof en rabbijn Mozes Maimonides, die woede een ‘slechte karaktereigenschap’ noemde, en de Romeinse denker Seneca, die de emotie als gevaarlijk, onredelijk en lelijk omschreef, ga ik woede liever uit de weg.

Inderdaad: woede kán heel gevaarlijk zijn. Kijk maar naar oneindige oorlogen, verscheurende ruzies en haatdragende protesten. Is iemand daar ooit beter van geworden?  Maar volgens ‘theoloog in het wild’ Rikko Voorberg kan de afwezigheid van woede óók gevaarlijk zijn. “Woede is van levensbelang, want het is een signaalemotie die ons waarschuwt voor bedreiging, kwaad, vernedering of belediging”, zegt hij als ik hem spreek voor een artikel in Eva Magazine.

Woede is volgens Rikko dus onterecht in het verdomhoekje beland. Het is namelijk een basisemotie, naast angst, verdriet en blijdschap. “Waar blijdschap de situatie omhelst, verdriet zich neerlegt bij de situatie en erom treurt, en angst bij de situatie wil wegvluchten, is woede de enige emotie die de situatie in wil. Het woord ‘agressie’ komt s van het Latijnse woord ad gredere, wat ‘erop afgaan’ of ‘erin duiken’ betekent. We hebben in deze wereld mensen nodig die besluiten erop af te gaan.”

Paradijs in de hel

Toch, als ik word geconfronteerd met armoede of onrecht, bevries ik, omdat ik niet weet wat ik moet doen. Rikko: “Dan blijft het probleem dus doorbestaan. Het beste wat je met je woede kunt doen, is gewoon naast mensen gaan staan. Toen ik tegen een jongen in vluchtelingenkamp Moria zei: ‘Ik vind het zo verschrikkelijk onrechtvaardig wat hier gebeurt’, antwoordde hij: ‘Doordat jij dit zegt, verandert de hel voor even in een klein paradijs.’ Mijn uitspraak was voor hem meer waard dan een tent of een matras. We waren gewoon weer even mensen onder elkaar. En dat veranderde alles, zonder dat er ook maar iets veranderde.”

‘Hoop heeft twee prachtige dochters: woede en moed’, schreef Augustinus. ‘Woede over de dingen zoals ze zijn en moed om te geloven dat ze niet zullen blijven zoals ze zijn.’ Rikko: “Woede is dan ook geen eindpunt, maar een begin. Woede is de wil om iets te creëren en kan energie bieden om te gaan bouwen aan iets wat wél klopt. Er is niemand over dezelfde dingen en op dezelfde manier gefrustreerd als jij. Misschien ligt daar wel jouw roeping. Zoek in plaats van anderen te beschuldigen – want dat is zonde van de energie - naar het verlangen achter je boosheid. Vervolgens kun je creatieve manieren bedenken om dat waar te maken.”