Doneer

1. Wat zijn cash distributies? 

‘Cash distributies, ook wel cash transfers genoemd, zijn directe betalingen aan mensen die getroffen zijn door een humanitaire crisis. In zo’n situatie is werken, en daarmee ook inkomen verdienen, vaak moeilijk of zelfs onmogelijk. Bijvoorbeeld in het noordoosten van Nigeria, waar al meer dan tien jaar wordt gevochten tussen terreurgroep Boko Haram en de overheid. Veel mensen zijn gevlucht en moeten zien te overleven in kampen. Ook in Zuid-Soedan, waar voortdurend conflicten en natuurrampen voorkomen, en in de Democratische Republiek Congo, waar naast conflicten ook meerdere epidemieën zoals ebola en malaria voorkomen, is het voor mensen haast onmogelijk om rond te komen. Laat staan dat ze hun normale leven kunnen opbouwen. Door mensen die in dit soort situaties leven geld te geven, krijgen ze een steuntje in de rug en blijft de lokale economie in stand. Er zijn inmiddels veel verschillende organisaties en fondsen die dit soort programma’s financieren.’ 

2. Waarom kiest Tearfund soms voor cash distributies? 

‘Als mensen door een ramp of conflict worden getroffen, zijn ze soms ten einde raad. Een overlevingsstrategie kan dan resulteren in het opeten van zaadvoorraden of het verkopen van hun huisraad. Op de lange termijn komen ze hierdoor alleen maar dieper in de problemen. Door cash distributies worden mensen in staat gesteld om aan te schaffen wat voor hen op dat moment het meest urgent is. Het helpt hen door een moeilijke periode te komen en beschermt op de lange termijn hun weerbaarheid. 

Daarnaast vergroten cash distributies de keuzevrijheid en het eigenaarschap bij mensen die het geld ontvangen. Bij reguliere noodhulp ontvangen mensen soms producten die op dat moment niet het meest urgent zijn voor hen persoonlijk. Ik hoor regelmatig verhalen dat mensen spullen doorverkopen als ze deze niet nodig hebben of als er directe geldnood is. Een ander belangrijk aspect is dat cash distributies de fragiele lokale economie kunnen stimuleren in plaats van juist verstoren. Er hoeven geen noodhulpgoederen geïmporteerd te worden uit andere landen en lokale ondernemers worden juist ondersteund.’ 

Cash distributies vergroten de keuzevrijheid en het eigenaarschap bij mensen die het geld ontvangen.

3. Hoe wordt bepaald wie er recht heeft op hulp door middel van een geldbedrag? 

‘Vaak wordt er samen met een comité uit de lokale gemeenschap gekeken wie er in aanmerking komt voor een cash distributie. Zo’n comité heeft goed zicht op de noden en behoeften binnen hun gemeenschap. In samenwerking met hen worden de meest kwetsbare mensen geselecteerd. Vaak zijn dit mensen die extra hard door de crisis zijn geraakt en zelf moeilijk inkomen kunnen verdienen, doordat ze bijvoorbeeld als alleenstaande moeder voor kinderen moeten zorgen of mindervalide zijn (geraakt). Bij de distributie wordt met een identificatiesysteem gewerkt. Vervolgens wordt dit door meerdere mensen gecheckt en gevalideerd, zodat zeker is dat het geld naar de juiste persoon gaat.’ 

4. Hoe zien cash distributies er in de praktijk uit? 

‘Binnen één project vinden meestal meerdere distributies plaats. Mensen krijgen bijvoorbeeld elke maand een bedrag, in plaats van dat ze alles in één keer ontvangen. Zo worden ze ook op bepaalde belangrijke momenten ondersteund, bijvoorbeeld tijdens een droge periode, of juist tijdens de oogst. Op die manier worden zij gestimuleerd om bijvoorbeeld hun kinderen naar school te laten gaan in plaats van hen te laten helpen op het land. Dit laatste kan een voorwaarde zijn om het geld te ontvangen. 

Soms krijgen mensen het geld contant, maar ze kunnen het ook op een kaart of voucher krijgen. Zo’n kaart kan bijvoorbeeld een pinpas zijn met een bepaald tegoed erop. Een voucher is vaak een waardebon die ingewisseld kan worden bij een financiële dienstverlener of bij bepaalde winkels waar de voucher wordt omgewisseld voor geld. Ook wordt er gewerkt met ‘mobiel geld’. Dit kan via een sms bij bepaalde winkels worden opgenomen. De distributies zelf vinden meestal op een centrale plek plaats. Dit is een plek waar mensen makkelijk naartoe kunnen komen en waar het risico op een overval of bedreiging zo laag mogelijk is. Om de veiligheid te kunnen waarborgen, zijn er vaak ook bewakers aanwezig.’ 

5. Moeten mensen iets terugdoen voor het geld dat ze hebben ontvangen? 

‘Er zijn verschillende vormen van cash distributies. De eerste is zonder enige randvoorwaarden of condities. Mensen krijgen geld als een directe gift, zonder daar iets voor te hoeven doen. Ze kunnen zelf kiezen waar ze dit geld aan besteden en hoeven het niet terug te betalen. De tweede vorm heeft bepaalde voorwaarden waaraan mensen moeten voldoen. Zo’n voorwaarde kan bijvoorbeeld zijn dat ouders hun kinderen naar school moeten sturen, of bereid zijn zichzelf te laten vaccineren. Het kan ook zijn dat mensen bepaalde activiteiten moeten uitvoeren om het geld te ontvangen. Dat noemen we cash for work. De derde vorm heeft bepaalde restricties: hierbij ontvangen mensen het geld vaak in de vorm van een voucher op papier of als digitale kaart. Het bedrag moeten ze aan een bepaalde service of producten besteden, of bij geselecteerde winkels.’

Mensen kunnen zelf kiezen waar ze het geld aan besteden in plaats van afhankelijk te zijn van de keuzes die ontwikkelings
organisaties maken.

6. Er kan ook wantrouwen zijn rond deze werkwijze. Wordt het geld bijvoorbeeld wel goed besteed?  

‘Er is soms wantrouwen of het geld wel goed besteed wordt en niet aan dingen als alcohol, tabak of wapens. Maar daar is weinig bewijs voor. We zien juist dat de overgrote meerderheid het geld uitgeeft aan wat er op dat moment het hardst nodig is. Cash distributies voldoen daarnaast aan strenge eisen om te voorkomen dat er misbruik van gemaakt wordt, en persoonsidentificatie is daar een belangrijk onderdeel van. Ook zorgen over bijvoorbeeld inflatie zijn niet terecht. Er is geen direct bewijs dat de prijzen op de lokale markt omhooggaan door de cash distributies.’ 

7. Waarom werkt het? 

‘Onderzoek laat zien dat de overgrote meerderheid van mensen die cash distributies ontvangen het geld besteden aan spullen en diensten die ze op dat moment het hardst nodig hebben. Ze geven het bijvoorbeeld uit aan voedsel of het afbetalen van leningen, en in het geval van een natuurramp besteden ze het aan materialen om hun woning te repareren.  

Doordat ze geld in plaats van spullen ontvangen, draagt deze vorm van werken bij aan de waardigheid van mensen die hulp nodig hebben. Ze kunnen zelf kiezen waar ze het geld aan besteden in plaats van afhankelijk te zijn van de keuzes die ontwikkelingsorganisaties maken. Daarnaast is het vaak goedkoper dan andere vormen van noodhulp omdat er geen spullen geïmporteerd en vervoerd hoeven te worden én heeft het geen negatief effect op de lokale economie en markt.’