Spreker, schrijver, theatermaker én schilder Otto de Bruijne stond ruim 50 jaar geleden aan de wieg van Tearfund. Aan de hand van een drietal schilderijen neemt hij ons mee naar de betekenis van de organisatie.
‘Ik moet me uiten, ik kan niet anders. Impressie zonder expressie leidt tot depressie. Ik vertel verhalen in het theater, via het schrijven, het spreken of in beeld. Ik doe aan creatieve communicatie. Een echte goede studie geven, dat gaat me niet zo makkelijk af.’
Aan het woord is Otto de Bruijne. We spraken hem in zijn atelier over een drie van zijn schilderijen: `Johannes doopt Jezus’, ‘Jezus onderwijst de leerlingen’ en `Aan tafel met Jezus’.
Van deze drie schilderijen hebben wij een unieke kaartenset (beperkte oplage) gemaakt.
‘Twee dingen denk ik. Al mijn werken zijn sprekend en dominant. Het is niet flets maar krachtig en het vraagt ook aandacht. Dat is één. Het tweede is dat het vaak contrastrijk is, met kleuren.’
‘Ja, dat is mijn zwakte. Ik kan gewoon niet kiezen. Ik doe vooral wat ik op dat moment leuk vind om te doen. Soms heb ik een hele fase dat ik portretten maak, maar ik heb ook heel veel landschappen gemaakt. Mijn meeste werken zijn denk ik een kruising tussen figuratief en symbolische werken.
Het begint altijd met een idee en vaak ontstaat dat bij mij ’s morgensvroeg. Dat idee wordt een schetsje en vervolgens krijgt het een sterkere vorm. Soms blijft het ook bij een schets en ben ik al weer met het volgende bezig. Als ik een schets uitwerk tot een schilderij, dan zit daar wel een aantal dagen werk in, soms een week. Bij het schilderen is een deel intuïtie en dat wordt vervolgens gepakt door het denken. In mijn hoofd stel ik de vragen: wat wil je zeggen? Wat is het? En probeer dat eens uit te werken in een of een paar woorden. Het is een soort spel tussen gevoel en verstand. Als ik begin met een schets, dan komen die twee bij elkaar. Samen moeten ze iets communiceren.’
‘Johannes de Doper en Jezus in het water van de Jordaan. Jezus gaat ons voor op de weg van waarheid en leven. De weg van inkeer en omkeer. Een weg van ik naar wij, van nemen naar geven, van vasthouden naar loslaten. Het is de weg van waarheid, recht en mededogen. Je ziet ook de duif van de Geest van God, want zonder de kracht van Boven kan niemand die weg gaan. Zelfs Jezus niet. Gods stem klonk: Hij is mijn Zoon!
Voor Jezus was dit het begin van Zijn openbare werk onder ons: bevrijding voor gevangenen, brood voor hongerigen, drinken voor dorstigen en zicht voor blinden! Ik geloof dat deze radicale omkering ook de weg is waarop ook Tearfund wil gaan.’
‘Het sluit eigenlijk heel mooi aan op het vorige werk. Vanuit de verandering die door de doop wordt gesymboliseerd, moet er ook onderwijs zijn. Je ziet hier Christus die op de berg zijn leerlingen onderwijst. Zittend, want leraren zitten, ze spreken niet hard maar rustig en soms zelfs zachtjes. De hoofden van de leerlingen staan voorovergebogen, ze komen steeds dichterbij. Ze worden ook steeds lichter. Het zijn als het ware een soort gloeiende kopjes, zo van: ‘wat is dít spannend wat de Meester te vertellen heeft.’ Het is de Bergrede waar Jezus zegt: ‘zalig zijn de armen van geest, zalig zij die zoeken naar gerechtigheid en barmhartigheid, zalig zijn de vredestichters’. Deze woorden hebben de wereld veranderd en zijn de basis van de verklaring van de universele rechten van de mens. Ze hebben gezorgd voor het stoppen van weduweverbranding in India en de afschaffing van slavernij in de westelijke wereld. Deze woorden van Jezus zijn heel belangrijk en liggen onder de opdracht van Tearfund om deze wereld te vernieuwen, om herstel te brengen.’
‘Dat gebeurt eigenlijk gaandeweg. Ik zoek naar variatie, naar vernieuwing en voor dit schilderij zocht ik naar een warme kleur. Het is namelijk warm onderwijs dat Jezus hier geeft, het is geen boodschap waar je koud van wordt. Ik heb het ook geschilderd als een perkament, een oud stuk papier. Daarmee probeer ik te zeggen dat het signaal vanuit het verleden is. Zo van: wat was dat ook alweer? We hebben het opnieuw ontdekt, en vertel het nog eens een keer!’
‘De maaltijd is het centrum van Christus’ bediening. Jezus is herkenbaar door het aureool om Zijn hoofd en aan de tafel gebeurt de ontmoeting in het delen van het brood en de wijn. De tafel staat in het midden en is leeg en schoon, als een teken van openheid. Niemand moet daar zijn nationale vlag op willen tekenen, er liggen geen partijprogramma’s op, er zijn geen vooroordelen of piketpaaltjes. Het schoonhouden van die tafel is een grote oefening, eigenlijk een symbool van hoe gemeente-zijn bedoeld is. Aan tafel zitten rondom Christus met alle politieke kleuren, rechts en links, met alle overtuigingen en splinterpartijen. Dat kan heel spannend en moeilijk zijn. Je zit daar met mensen die pro dit en contra dat zijn. Tearfund is voor mij als een tafel. Tearfund gaat over brood en over uitdelen. Het gaat over ontmoeten, verbinding en over onpartijdigheid. Tearfund maakt in het delen geen onderscheid. Iedereen wordt geholpen en dat is een tafel zoals Jezus die heeft bedoeld.’
‘Nee, dat is het niet. De schilderijen zijn meer een uitwerking van een gedachte waar ik voor sta. Het is een spiegel die van binnenuit komt. Het is feitelijk ook iets wat ik zelf heb ontvangen via Tearfund. Hoe je het ook wendt of keert, in het deel van de wereld waar wij leven is er welvaart. De kern van wat ik van Tearfund heb geleerd, is dat ik door Jezus geplaatst ben op aarde. Mijn christen-zijn betekent niet dat ik in een soort wachtkamer van de hemel terecht ben gekomen. Ik ben hier op aarde geplaatst om voor deze wereld beschikbaar te zijn. Om te delen, te geven en te dienen.’
Wil jij de unieke kaartenset van deze schilderijen?