Doneer

Ildephonse ervoer de impact van conflicten al jong aan den lijve. Hij groeide op tijdens de Burundese burgeroorlog die duurde van 1993 tot 2005. Toen hij drie jaar was, kwam zijn moeder om bij een massabeschieting, terwijl ze Ildephonse nog op haar rug had. “Daar lag ik als driejarig ventje tussen de lijken”, vertelt hij. “Mensen dachten eerst dat ik ook dood was, maar ontdekten gelukkig op tijd dat ik nog leefde.”

Daar lag ik, als 3-jarig ventje tussen de lijken

Behoeden voor conflicten

Het was een van de ervaringen die Ildephonse motiveerden om zich bezig te gaan houden met vredesopbouw. Al op de universiteit begon hij projecten om groepen jongeren die in het verscheurde land opgroeiden weer in gesprek te brengen. 'Hoe kan een land als Burundi weer opkrabbelen na de bittere en bloedige burgeroorlog waarin driehonderdduizend mensen omkwamen?' vroeg hij zich af. “Ik heb altijd een diep verlangen gehad om mijn gemeenschap te behoeden voor weer een conflict, of nog meer geweld. Als mensen die vroeger recht tegen over elkaar stonden elkaar nu weer vinden in een gesprek, geniet ik daar zo enorm van.”

Inmiddels help je voor Tearfund gemeenschappen in Midden-Afrika met conflictbeheersing. Hoe pak je dat aan?

“We beginnen altijd om iemand uit te gemeenschap zelf aan te stellen als ‘peace champion’. Deze persoon trainen we om in gesprek te gaan met dorpsgenoten over conflicten die er spelen. We letten er altijd goed op dat hij of zij vertrouwen geniet bij veel mensen. De eerste stap is altijd het erkennen van elkaars trauma’s. Zeker als er geweld in het spel is geweest, kunnen die groot en diep zijn. Daarna kijken we naar een oplossing die bevredigend is voor de betrokken partijen en, heel belangrijk, brengen we die zo concreet mogelijk in de praktijk.”

In Nederland speelt op dit moment een enorm conflict tussen boeren en overheid over de aanpak van stikstof. Een normaal gesprek lijkt onmogelijk geworden?

“Voordat er conflict ontstaat hebben mensen een gezamenlijke uitdaging. Een probleem dat ze samen moeten oplossen, maar over de manier waarop verschillen ze van mening. Zoals nu bij jullie in Nederland het geval is met de stikstofcrisis. De stikstof uitstoot moet met het oog op de natuur worden teruggedrongen. Het escaleren begint als mensen niet meer focussen op het probleem, maar op elkaar. Dan wordt de persoon met wie je van mening verschilt het probleem, in plaats dat jullie oorspronkelijke gezamenlijke uitdaging centraal blijft staan.”

Een conflict escaleert als mensen niet meer focussen op het gezamenlijke probleem, maar op elkaar

Echokamer

“Nu het probleem de persoon is geworden, kan er ook allerlei bagage, pijn en meningsverschillen uit het verleden naar boven komen. Zo wordt het conflict groter en ingewikkelder. Daarna zie je dat mensen gelijkgestemden opzoeken. Samen komen ze in een echo kamer waarin ze alleen hun eigen gelijk herhaald horen worden. Dat bevestigt ze in het gevoel tekort gedaan te worden. Dat moet recht gezet en zo ontstaat het ‘oog om oog, tand om tand gevoel’. Als jullie onze bedrijven afpakken, blokkeren wij de snelweg, dat gevoel.”

“Mensen praten niet meer met elkaar, maar over elkaar. Een situatie die geruchten en fake-news in de hand werkt. Het vertrouwen valt weg en uiteindelijk neemt het geweld toe, eerst verbaal en emotioneel, maar uiteindelijk ook fysiek.”

Welke concrete tips heb je voor bemiddelaar Johan Remkes en voor (te) hoog oplopende discussies in het algemeen?

  • Herken de reflex bij jezelf om je op de persoon in plaats van de gezamenlijke uitdaging te richten

     
  • Praat niet over, maar met elkaar

     
  • Erken dat jullie geen van beiden volledig gelijk hebben; wees bereid de ander gelijk te geven

     
  • Kijk niet vanuit last van het verleden naar jullie probleem, maar zie het als een uitdaging die jullie samen in het hier en nu op moeten lossen

     
  • Verval niet in ‘wij/zij’-denken. Doorbreek dit door je te verplaatsen in de ander. Waarom denkt hij of zij zoals ze doen?

     
  • De kerk en andere organisatie kunnen veel meer hun rol pakken om saamhorigheid te promoten en te helpen een werkbare oplossing voor alle actoren te ontwikkelen
Kerk & Community

Kerk & Community

Kerken vormen het hart van ons werk. In binnen- en buitenland werken we met de kerk om verschil te maken, omdat we geloven in de kracht van de kerk.
Lees meer »
Diversiteit

Diversiteit

Het karakter van God is zichtbaar in de veelkleurigheid en diversiteit van de schepping. Pas als iedereen volop meedoet en er geen uitsluiting meer is, kunnen mensen hun volle potentieel realiseren.
Lees meer »