Afbeelding
Verhaal
1 September 2020
Ontwikkelingswerk en duurzaamheid: Herstel van de schepping
Waarom heeft ontwikkelingswerk ook alles te maken met het streven naar duurzaamheid en herstel van de schepping? Cornelis de Schipper, adviseur duurzaamheid bij Tearfund, legt dit uit.
Wat we geloven…
Bij Tearfund streven we naar een wereld waarin iedereen tot bloei komt, een wereld zonder armoede en onrecht. We zijn ervan overtuigd dat armoede ten diepste te maken heeft met gebroken relaties. Waar ons zelfbeeld verstoord raakt en verwijdering ontstaat tussen mensen, mensen en de natuur en mensen en God, krijgen egoïsme, hebzucht en uitbuiting vrij spel. In groter verband leidt dit tot structurele problemen als armoede, conflicten en onderdrukking. Om te zorgen dat mensen tot bloei komen en armoede en onrecht verdwijnen, is volgens ons herstel nodig van onze relatie met God, onszelf, de mensen om ons heen en de natuur.
Ecologische en economische duurzaamheid vormen twee belangrijke aspecten in ontwikkelingswerk en raken aan alle genoemde relaties. Ze zijn belangrijk, omdat ze bijdragen aan een wereld waarin deze generatie, maar ook de komende generaties kunnen voorzien in de basisbehoeften, gelijke kansen en mogelijkheden heeft en leeft binnen de grenzen van wat de aarde biedt.
Daarvoor is het nodig dat:
1. Natuurlijke hulpbronnen duurzaam beheerd worden, en het handelen van de mens in balans is met wat de aarde kan bieden.
2. Er gelijke en stabiele toegang voor iedereen is tot een (vak)opleiding en inkomen, evenals inclusieve economische groei en stabiliteit voor iedereen.
De zeventien duurzame ontwikkelingsdoelen (SDGs) van de Verenigde Naties zijn het mondiale kompas voor de meeste ontwikkelingsorganisaties om toe te werken naar die gewenste toekomst in 2030. Tearfund draagt daar ook aan bij met projecten gericht op duurzaamheid.
Een overstroming of droogte kan betekenen dat mensen terug in armoede vallen doordat ze geen financiële reserves en/of vangnetten hebben.
Klimaatverandering en ontwikkelingswerk: onze zorgen
We maken ons zorgen…
…omdat klimaatverandering kwetsbare groepen onevenredig treft.
1. De impact van natuurrampen, gerelateerd aan klimaatverandering, is het meest voelbaar in de minst ontwikkelde landen. In deze landen vallen de meeste doden en is economische schade het grootst[1]. De overgrote meerderheid van kwetsbare landen liggen in Sub-Sahara Afrika en Zuidoost-Azië. Bovendien wonen de meest armen op de meest kwetsbare plekken, bijvoorbeeld op steile hellingen en dicht aan de kust. Daarnaast kan een overstroming, of juist droogte voor veel mensen betekenen dat ze terug in armoede vallen doordat ze geen financiële reserves en/of vangnetten hebben.
2. De effecten van klimaatsveranderingen vergroten de kwetsbaarheid van zwakke staten en kunnen er verder voor zorgen dat gebieden in een klimaat-kwetsbaarheid-conflict ‘val’ belanden[2]. Dat betekent dat klimaatverandering bijdraagt aan redenen voor (continuering van) conflict (bijvoorbeeld door problemen rond toegang tot water en vruchtbaar land en niet goed functionerende aanpak (lokale) overheid). Conflict heeft een negatieve impact op de mogelijkheden voor mensen om zich aan te passen (bijvoorbeeld door de veiligheidsrisico’s om ergens ander land te bebouwen door aanwezigheid gewapende groeperingen).
3. De gezondheid van mensen kan negatief beïnvloed worden door klimaatsveranderingen door bijvoorbeeld grotere kans op malaria en infecties. Bij niet goed functionerende of te dure gezondheidszorg zijn de risico’s voor de armen het meest voelbaar.
…omdat te intensief gebruik van de beschikbare hulpbronnen van de aarde een negatieve impact heeft op het leven van kwetsbare groepen door de afnemende biodiversiteit, kwaliteit van het land, en toenemende verontreiniging van land, water en lucht.
1. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties becijferde dat twee miljard mensen wonen in droge gebieden die kwetsbaar zijn voor een toename in waterschaarste, verwoestijning, droogte. Dit bedreigt de vruchtbaarheid van het land waarvan de overgrote meerderheid van de bevolking afhankelijk is voor het levensonderhoud. Elk jaar gaat daar 24 miljard ton aan vruchtbare grond verloren aan erosie en 12 miljoen hectare land degradeert.
2. Landbouw en veeteelt is wereldwijd verantwoordelijk voor het leeuwendeel van de afname van bosgebied. Afname in bosgebied en opsplitsing beïnvloeden de biodiversiteit en hebben impact op de planten en de dieren die er in leven. In 2019 stonden er, door de International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN) opgesteld, 28.338 dieren geregistreerd als bedreigde diersoort. 24.000 werden er (onder meer) door de agrarische sector bedreigd in hun voortbestaan.
In ontwikkelingslanden overlijden elk jaar tussen de 400.000 en 1 miljoen mensen aan ziektes gerelateerd aan niet goed verwerkt afval.
3. Met name in stedelijke contexten leven kwetsbare en arme mensen vaak in gebieden waar veel vervuiling is van de grond, water en lucht. Meer dan 90 procent van de dodelijke ongevallen door verontreiniging komen uit lage en midden inkomens landen. In sommige sterk industrialiserende landen is zelfs een van de vier sterfgevallen gerelateerd aan verontreiniging.
4. Het No-time-to-waste rapport van Tearfund (2018) onderzocht dat in ontwikkelingslanden tussen de 400.000 en 1 miljoen mensen elk jaar overlijden aan ziektes gerelateerd aan niet goed verwerkt afval.
5. Het VN Milieuprogramma (UNEP) (2018) becijferde dat de economische schade van plastic afval in de oceanen 13 miljard dollar per jaar is.
…omdat economische en sociale ongelijkheid toeneemt en juist ook weer de meest kwetsbare en arme huishoudens treft:
1. Onderzoek door Oxfam (2018) naar economische ongelijkheid laat zien dat in 2017, 82 procent van de wereldwijde groei in de welvaart ging naar de 1 procent van de (rijkste) mensen, terwijl 50 procent van de (armste) mensen geen toename in welvaart had[3]. Paradoxaal genoeg was de groei in welvaart voldoende om extreme armoede zeven keer te beëindigen.
2. Technologische groei en ontwikkeling biedt veel potentie, maar kan ook zorgen voor een groter gat tussen hen die toegang hebben en hen die dat niet hebben. Onderzoek door de Verenigde Naties (2020) laat zien dat vooral hoogopgeleide werknemers profiteren van de nieuwste technologieën. Banen van laagopgeleide werknemers worden juist vaak (deels) vervangen door nieuwe technologie[4].
3. Vrouwen hebben vaak te maken met ongelijke kansen en mogelijkheden. 39% van de werkende mensen wereldwijd zijn vrouw, maar 27% van de leidinggevende posities wordt door een vrouw ingevuld
Ontwikkelingswerk en duurzaamheid: dit doet Tearfund
We zien ons bij Tearfund geroepen om als herstelbrengers het voorbeeld van Jezus te volgen en te participeren in Gods missie. We zijn onderdeel van het verhaal van God met deze wereld, waarbij de wereld het geheel van de schepping is. En in de manier waarop we leven wordt het Koninkrijk van God zichtbaar. De kerk is geroepen om handen, voeten en woorden te geven aan het herstellende werk van Jezus. Dit vraagt van ons onder meer om zorg te dragen voor de schepping door een duurzame levensstijl en bij overheden aan te dringen op systeemveranderingen.
Omdat we zien dat er zo veel gebrokenheid, armoede en onrecht is, kiezen we ervoor twee urgente onderwerpen prioriteit te geven in ons werk: voedsel en afval. We zien ten eerste dat duurzame toegang tot en omgang met voedsel een belangrijk thema is voor nu en in de toekomst. In de meest arme en kwetsbare regio’s in de wereld helpen we mensen om uitputting van de aarde tegen te gaan en zich aan te passen aan het veranderende klimaat. We helpen bij het invoeren van duurzame landbouwmethodes, het verbeteren van natuurbeheer en het vergroten van de bestaanszekerheid door hogere inkomens. We doen dat bijvoorbeeld in Haïti, een politiek en economische fragiel land en kwetsbaar voor natuurrampen zoals orkanen en aardbevingen. We ondersteunen boerencoöperaties in onder meer de productie en verkoop van avocado’s. Met deze samenwerking worden boeren gestimuleerd in productiviteit, eigenaarschap en zelfvoorzienendheid. We besteden zorg aan herstel van de schepping door het planten van bomen om erosie op de hellingen tegen te gaan.
We doen dat in Congo (de DRC) door een achtergestelde en gediscrimineerde groep te ondersteunen. De meest kwetsbare families worden getraind in eigen duurzame voedselproductie, zodat ze minder vatbaar voor uitbuiting worden. Er wordt gewerkt aan herstel in relaties tussen de verschillende bevolkingsgroepen waar de kerk een belangrijke rol vervult. Door bewustwordingsactiviteiten leert de hele gemeenschap over het belang van duurzame omgang met natuurlijke lokale hulpbronnen en het herstel van het kostbare en kwetsbare ecosysteem.
We zien een belangrijke relatie tussen ons productie en consumptiegedrag hier in Nederland en de impact ervan op de meest kwetsbaren wereldwijd.
Een andere prioriteit is het opzetten van een goede en veilige afvalverwerking. We doen dat door innovatieve en economisch duurzame initiatieven te ondersteunen die werkgelegenheid aan (werkeloze) jongeren bieden en afval verwerken tot een goed product. Dit doen we onder meer in Oeganda en Nepal door innovatieve ondernemers te steunen. We zien een belangrijke relatie tussen ons productie en consumptiegedrag hier in Nederland en de impact ervan op de meest kwetsbaren wereldwijd.
De gevolgen van klimaatverandering en milieuvervuiling zijn voor een groot deel de verantwoordelijkheid van de rijke, vervuilende landen. 86 procent van de wereldwijde CO2 uitstoot wordt veroorzaakt door de 50 procent rijkste landen[5]. Ter vergelijking, de negen procent armste landen zorgen voor ruim minder dan 1 procent van de wereldwijde uitstoot. In Nederland richten we ons daarom op maatregelen die de uitstoot van broeikasgassen tegengaan. Op ons eigen kantoor, maar via beïnvloeding ook in de samenleving en de politiek. Dit doen we door bewustwordingscampagnes en door politici en andere beïnvloeders te spreken via netwerken en lobby.
Waar we heen willen…
We willen bouwen aan een wereld waarin iedereen kan voorzien in zijn of haar basisbehoeften, gelijke kansen en mogelijkheden heeft en leeft binnen de grenzen van wat de aarde biedt.
We hopen christenen, de kerk, de overheid en de bredere samenleving verder in beweging te brengen en samen te laten werken in het creëren van meer bewustwording en actie rondom klimaatverandering, uitputting aarde en adresseren sociale en economische ongelijkheid.
Samen met lokale partnerorganisaties willen we werken in de meest kwetsbare gebieden aan oplossingen die mensen beter helpen om te gaan met de gevolgen van klimaatverandering en uitputting van de aarde. We zullen daarin de kerk en kerkleiders, de gemeenschappen en hun leiders ondersteunen en inspireren actie te ondernemen.
Tegelijkertijd erkennen we dat ons werk niet voldoende is en verlangen we ernaar dat het Koninkrijk volledig door zal breken in de terugkomst van Jezus. Dan zal God alles nieuw maken, zoals een geweldige beeldhouwer een beschadigd kunstwerk herstelt (Bookless, 2019, pp. 87).
[1] CVF monitor (2012) https://thecvf.org/climate-vulnerability-monitor-2012/
[2] Alephi (2019) Shoring up Stability: addressing climate and fragility risks in lake chad region. https://shoring-up-stability.org/wp-content/uploads/2019/06/Shoring-up-Stability.pdf
[3] Oxfam (2018) Reward work, not wealth. https://www.oxfam.org/en/research/reward-work-not-wealth
[4] UN (2020) World Social report. https://www.un.org/development/desa/dspd/wp-content/uploads/sites/22/2020/02/World-Social-Report2020-FullReport.pdf
[5] Ourworldindata (2018) https://ourworldindata.org/co2-and-other-greenhouse-gas-emissions#global-inequalities-in-co2-emissions
Afbeelding
Duurzaamheid
Bij Tearfund hebben we het veel over duurzaamheid, omdat een duurzame manier van leven en werken één van de beste strategieën is tegen armoede en onrecht. Duurzaam betekent: rekening houdend met andere mensen, de aarde, het klimaat en generaties na ons.
