Dick Lagewaard: ‘Mensen zijn hier een ster in praktische naastenliefde’

‘Hiervoor was ik predikant in Veenendaal en daar stonden altijd veel auto’s geparkeerd rond de kerk. In Wageningen is dat wel anders. Toen het een keer extreem koud en glad was op de weg, stelde ik voor om de dienst maar digitaal te houden. Iemand reageerde toen: ik ken niemand hier die een four wheel drive heeft, dus dat lijkt me verstandig.’

Het is een van de voorbeelden die aantoont dat de NGK in Wageningen geen doorsnee-kerk is. Dat komt onder meer doordat veel mensen hier na de universiteit zijn blijven hangen. Dick: ‘De meesten hebben iets gestudeerd op het gebied van voedselveiligheid of natuurbeheer. Ze zijn hier voortdurend bezig met verduurzamen. Het gaat vaak over het klimaat; mensen komen naar Wageningen omdat ze de wereld willen verbeteren. Onze gemeente wordt ook weleens een uit de kluiten gegroeide studentenclub genoemd. Er is veel aandacht voor het sociale aspect en we eten regelmatig met elkaar thuis.’

In hoeverre staat duurzaamheid op de agenda in de kerk?

‘Het is niet eens een onderwerp dat veel aan bod komt, maar er is veel aandacht voor. Je hoeft hier echt niet voor te stellen om een BBQ met veel vlees te organiseren, en ook plastic bekertjes komen er niet doorheen. Die duurzaamheidsgedachte zit in de genen. Ik sprak ooit een jongere uit de kerk. Hij was de konijnen eten aan het geven en ik vroeg of ze van hem waren. Daarop reageerde hij dat hij niet vond dat een dier van een mens kan zijn, omdat het geschapen is door God. Hij zei dat God ons gevraagd heeft om voor de dieren en de schepping te zorgen, en niet om het toe te eigenen. Zo’n reactie is heel typerend hier.’

Dick merkt ook binnen de kringen dat het thema duurzaamheid veel speelt. ‘De eerste keer dat we bij onze kring kwamen, kregen we een leuke kennismakingsvraag. Wat zou je doen als je onbeperkt geld had en niet meer hoeft te werken? Iemand zei: ik zou bij het wereldnatuurfonds gaan werken, en een ander zei: ik zou alle mijnen waar kinderen werken opkopen en sluiten. De een na de ander had een wens waar wereldverbetering onderdeel van was.  Een enkeling koos ook comfort voor zichzelf, maar het viel ons meteen op dat bijna niemand alleen zou kiezen voor zijn of haar eigen geluk.’

Heb je een praktisch voorbeeld van de idealistische denkwijze die veel mensen hebben?

‘Een jaar of twee geleden hebben drie gezinnen uit de kerk een huizenblok in Renkum gekocht met vier woningen. Het vierde huis is bedoeld voor ongedocumenteerden. Veel mensen uit de buurt en de gemeente helpen mee om het huis op te knappen. Het wordt echt gezamenlijk gedragen.’

Dit specifieke voorbeeld wordt inmiddels mede gesteund door de diaconie. Er wordt voor gecollecteerd, veel gemeenteleden zetten zich in en er wordt regelmatig iets over gedeeld. ‘Je ziet dat zo’n initiatief heel makkelijk opvolging krijgt. Er is veel onderlinge verbondenheid binnen zo’n sociaal project. Het hart voor duurzaamheid zit vooral in het werk dat mensen doen. Er zijn veel mensen – regelmatig gepromoveerd - die bezig zijn met voedselveiligheid, duurzaamheid en waterbeheer. We hebben geen specifieke initiatieven die uitsluitend op duurzaamheid zijn gericht, maar bij wat we doen letten we heel erg op. Als we wegwerpplastic zouden gebruiken, weet ik zeker dat er veel brieven worden geschreven aan de kerkenraad. Het is hier een bewuste keuze als je keuzes maakt die niet per se heel duurzaam zijn.’

Hoe groen is de preek?

‘Ik moet zeggen dat ik hierin geen voortrekker hoef te zijn. Ik leer meer van de gemeente dan zij van mij. De nieuwe generatie pakt het thema duurzaamheid sterk op. Dat motiveert mij ook om er meer mee bezig te zijn. Een fantastisch boek vind ik ‘Het groene hart van het geloof’ van Dave Bookless. Ik heb weleens een hele preek gehouden over duurzaamheid. Aan het eind vroeg ik de gemeente wie er iets wilde delen over hoe zij vormgeven aan een duurzame omgang met de schepping. Iemand die in de aanloop was om lid te worden zei dat hij weleens ging dumpsterdiven in containers bij de supermarkt. Hij vertelde dat er veel wordt weggegooid wat nog goed is en dat het legaal is om dingen uit de container te halen. Daarna durfden meer mensen te reageren. De een kocht weleens tweedehands kleding, de ander haalde vaak overgebleven voedsel op via de app Too Good To Go. Zonder het vingertje op te heffen, inspireerden we elkaar toch.’ 

Welke impact hebben jullie in je eigen omgeving als kerk?

‘We zijn jaren geleden een initiatief gestart dat ‘Kom Eet’ heet. Iedere maandag wordt er gekookt voor 30 tot 50 mensen uit de omgeving. Iedereen kan aanschuiven. Sommigen doen dat vanwege beperkt budget, anderen vooral vanwege de sociale contacten. Onze kerk is de motor geweest in de organisatie daarvan, inmiddels wordt het door meerdere kerken en studenten gedragen. We zijn nog steeds actief betrokken. De kringen draaien mee, dus ieder jaar is een kring aan de beurt om een keer te koken. Inmiddels levert de supermarkt ook regelmatig producten die over zijn.’

Wat betekent ‘Leven van genoeg’ voor jullie?

‘Er zijn veel mensen in onze gemeente die bewust kiezen om ‘klein’ te blijven wonen, of die parttime werken omdat ze er willen zijn voor hun gezin en omgeving. Zij stellen hun financiële criteria voor comfort flink naar beneden. Daar wordt met waardering over gesproken binnen de gemeente. Waarom is het nodig om altijd meer te willen? Tegelijkertijd mag je er ook relaxed mee omgaan, en is het niet nodig om je te verontschuldigen als je een keer voor je eigen comfort kiest. Er zijn veel gedreven mensen bij die hun hele leven inzetten. Beter doen voor de wereld is een levensstijl. Mensen zijn hier een ster in praktische naastenliefde.’

Dick merkt dat gemeenteleden altijd op zoek zijn naar handvatten en inspiratie over hoe ze als christen keuzes kunnen maken in dit leven. ‘Dat inspireert en motiveert mij om de preken niet te laten eindigen in hoe het tussen jou en God gaat, maar ook hoe je daar vandaag iets mee kunt. Het daagt mij uit dat mensen daar hier zo mee bezig zijn. Als ik een preek voorbereid, vraag ik me af of mensen er iets mee kunnen in hun eigen dagelijkse leven. Ik wil dat er iets van Gods liefde zichtbaar wordt op de plekken waar ze werken. Er zijn altijd studenten in de dienst. Zij weten dat ze hier iets kunnen met de preek en daarom blijven ze komen, heb ik weleens gehoord.’

Ben je zelf veranderd sinds je hier voorganger bent?

‘Tot een jaar of vijf geleden hadden mijn vrouw en ik niet zoveel moeite om in een vliegtuig te stappen. Toen de kinderen de deur uit waren, dachten we: nu slaan we letterlijk en figuurlijk onze vleugels uit. Maar de afgelopen jaren hebben we voor vakanties eigenlijk niet meer met het vliegtuig gereisd. Ik zeg niet dat we het nooit meer zullen doen, maar we gaan er wel bewust mee om. We zijn niet bang om een bepaalde vorm van luxe te hebben, maar realiseren ons ook dat niet alles nieuw hoeft te zijn en zijn de laatste jaren meer gaan minimaliseren. Wat we zelf niet meer gebruiken mag doorgegeven worden.’

‘Ik dacht voorheen dat als je in je boodschap je zicht op de wereld heel serieus zou nemen, dat de inhoud zou vervlakken. Maar het gaat juist heel goed samen. In de groene theologie hoor je steeds vaker het verhaal van Jona. God zegt: ik houd van die mensen en dat vee. Het gaat niet alleen om mensen. God hecht zelf meer waarde aan de schepping dan zijn kinderen. Die gaan er vaak slechter mee om. Ik ben blij dat er vanuit christenen meer en meer oog komt voor hoe we met de aarde omgaan, zonder dat dit het geheim van de relatie tussen God en mensen overschaduwt.’