Deze en vorige week werd in de Tweede Kamer de begroting voor Buitenlandse Zaken besproken. Collega en politiek adviseur Manuel Voordewind en Rick van der Woud, directeur bij Mensen met een Missie, reageren op de plannen: ‘Een beleid zonder centen, is een loze belofte’.
Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken heeft zich gecommitteerd aan vijf prioriteiten op het gebied van mensenrechten, waaronder de bescherming van vrijheid van religie. In zijn begroting heeft hij echter nagelaten om daar financiële daadkracht bij te voegen. Zonder middelen blijven deze prioriteiten niet meer dan papieren tijgers.
Vorige week presenteerde minister Klever van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp een extra bezuiniging van €1 miljard op ontwikkelingswerk, bovenop de al eerder aangekondigde bezuinigingen. Nederland kiest er daarmee voor om zich terug te trekken achter de dijken. Wij lopen hiermee in lijn met de buitenlandkoers van Trump. Zijn terugkeer als president en zijn ‘America first’ benadrukt hoe snel internationale samenwerkingsverbanden kunnen afbrokkelen en hoe grootmachten zoals China en Rusland dit vacuüm kunnen opvullen met hun eigen agenda’s. Agenda’s die weinig ruimte bieden voor mensenrechten. In Nederland zien we dat minister Veldkamp zich juist op dit gebied sterk profileert als voorvechter, met vrijheid van religie, vrouwenrechten en vrijheid van meningsuiting als kernpunten. Dat klinkt mooi, maar ondertussen worden er dus miljarden bezuinigd op ontwikkelingshulp, de diplomatieke posten, het Mensenrechtenfonds en maatschappelijke organisaties. Deze bezuinigingen ondermijnen Nederlands leidende rol op het gebied van mensenrechten.
Middelen en aandacht voor mensenrechten, en de vrijheid van religie in het bijzonder, zijn cruciaal
Vanuit ons werk zien we dat met name de vrijheid van religie onder druk staat in veel kwetsbare regio's waar religieuze spanningen regelmatig leiden tot conflict en extremisme. Juist daarom is de bescherming van religieuze minderheden essentieel om extremisme te voorkomen. We zien dat het negeren hiervan vaak leidt tot ernstig menselijk leed en dat het veiligheidsrisico’s creëert die de andere prioriteiten van het Nederlandse buitenlandbeleid ondermijnen. Denk aan het tegengaan van terrorisme en het voorkomen van migratiestromen uit onstabiele regio's. Als het kabinet wil investeren in veiligheid, contraterrorisme, en vrouwenrechten dan zijn middelen en aandacht voor mensenrechten, en de vrijheid van religie in het bijzonder, dus cruciaal.
Nederland heeft lang geïnvesteerd in zijn unieke internationale positie als bemiddelaar in dialoog en vredesopbouw, onder andere door het financieren van projecten gericht op interreligieuze dialoog in conflictgebieden. Hiermee zijn sterke bilaterale relaties opgebouwd. Het gebrek aan financiering zet deze vooraanstaande reputatie op het spel. Mensenrechten zijn geen zachte waarden; ze dragen als integraal onderdeel van het beleid direct bij aan de nationale en internationale veiligheid. Zoals ook te lezen valt in een recente analyse van ontwikkelingssamenwerking, vergroot de afname van Nederlandse investeringen in kwetsbare regio's juist de invloed van grootmachten die weinig oog hebben voor mensenrechten. Dit is niet alleen nadelig voor de stabiliteit van die regio’s, maar ook voor Nederland zelf. De geopolitieke realiteit stopt immers niet bij de Nederlandse grens.
De urgentie om echt werk te maken van ons mensenrechtenbeleid is niet terug te zien in de gepresenteerde begroting voor Buitenlandse Zaken die deze week is behandeld in de Tweede Kamer. Het is te hopen dat de verschillende reacties vanuit hebben geholpen om het mensenrechtenbeleid juist wel financieel kracht bij te zetten. Een verschuiving van middelen binnen de begroting van Buitenlandse Zaken kan dit beleid redden, waardoor de mooie woorden van minister Veldkamp meer dan loze beloften worden. Nederland kan het zich niet veroorloven om zijn leidende rol op het gebied van mensenrechten te verliezen. Daarom is het dus belangrijk dat de Tweede Kamer zich blijft inzetten voor het Nederlandse mensenrechtenbeleid. De wereld kijkt toe, wij moeten laten zien dat we bereid zijn om echt te handelen.
Deze opiniebijdrage is geschreven door Manuel Voordewind is politiek adviseur bij Tearfund in samenwerking met Rick van der Woud, directeur bij Mensen met een Missie.